Dit jaar zijn er in het prognosemodel Zorg en Welzijn een aantal nieuwe beleidsmaatregelen doorgerekend die invloed hebben op het zorggebruik en dus ook op de benodigde arbeid. Denk hierbij aan elementen uit het Integraal Zorgakkoord (IZA), het Programma Wonen, Ondersteuning en Zorg voor Ouderen (WOZO) en onderdelen uit het regeerakkoord. De prognoses op basis van demografische ontwikkelingen en andere trends, staan ook in het prognosemodel.

We zien in de prognoses dat de vraag naar zorg harder groeit dan het aantal medewerkers dat in de zorg werkt. Van arbeidsmarkttekorten van 4% in 2022, naar 11% in de komende 10 jaar. Daarnaast zien we duidelijke verschuivingen in tekorten tussen de branches. Zo voorspellen de prognoses dat de arbeidsmarkttekorten in de branche verpleging en verzorging minder groot worden als je de nieuwe beleidsmaatregelen doorrekent. Dit terwijl de tekorten in de thuiszorg juist hoger uitkomen met de nieuwe beleidsmaatregelen. Ook zien we de tekorten in de kinderopvang enorm toenemen, als gevolg van de voorgenomen maatregelen om de kinderopvang gratis te maken.

Ondanks dat de prognoses een paar belangrijke verschuivingen voorspellen in het zorg- en welzijnslandschap, is het afwachten hoe de toekomst er uit ziet en wat de gevolgen zijn voor de arbeidsmarkt.

Niet alle relevante maatregelen uit recent of voorgenomen beleid zijn doorgerekend of onderbouwd in de prognoses, bijvoorbeeld omdat deze nog niet helder en concreet zijn. Het Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA) en het programma Toekomstbestendige Arbeidsmarkt Zorg (TAZ) bijvoorbeeld.

Van de programma’s en akkoorden die wel zijn opgenomen, zijn alleen elementen opgenomen die we ook in cijfers kunnen uitdrukken. Zo is het bijvoorbeeld niet mogelijk om de maatregelen uit de WOZO, die gericht zijn op de verhoging van de arbeidsproductiviteit, kwantitatief goed te onderbouwen. Bovendien zijn alle berekeningen in het prognosemodel gebaseerd op een grote set aannames, waarvan niet duidelijk is of deze ook juist zijn. Dat zal de tijd moeten leren.

Het is lastig om in een statisch model rekening te houden met de dagelijkse wijzigingen. Tijdens het schrijven van de prognosepublicatie schoven de plannen voor gratis kinderopvang al vooruit. En het is nog maar de vraag of de gratis kinderopvang er komt, met de nu al oplopende tekorten aan personeel.

Wat heb je dan wel aan deze prognoses? We kunnen weliswaar niet exact voorspellen hoe groot de tekorten worden, maar we zien wel dat de tekorten gaan toenemen. Zelfs met de maatregelen die nu in gang zijn gezet. Laten we de prognoses vooral zien als een motivatie om met elkaar aan de slag te blijven om op zoek te gaan naar alternatieve oplossingen.