Behouden

Domeinoverstijgend werken – wat levert samenwerken op?

Artikelafbeelding
24 januari

‘Alleen ga je sneller, maar samen kom je verder’. Dit gezegde zal een van de redenen zijn dat domeinoverstijgend werken - de samenwerking tussen verschillende zorg- en welzijnsorganisaties over de branches heen - hoog op de beleidsagenda’s staat.

Terug naar Blogs

Domeinoverstijgend werken biedt voordelen voor patiënten en cliënten. De belofte is dat het leidt tot efficiëntere zorg die kostenbesparend is en vraagt om minder inzet van personeel. Dit komt doordat bij domeinoverstijgend werken de verbinding tussen zorg en welzijn, en tussen de formele zorg en de zorg die naasten bieden, verbetert. Wat leert de wetenschap ons over (inter)nationale voorbeelden van domeinoverstijgend werken?

Aan voorbeelden geen gebrek

Er zijn onderzoeken gedaan naar initiatieven in landen over de hele wereld. Denk aan Community Care Dongen in onze eigen provincie, Norrtaelje in Noorwegen en Bidasoa in Spanje. We delen twee voorbeelden die de zorg efficiënter organiseren en een grotere zorgvraag voorkomen.

Wye Valley NHS Trust in Herefordshire in het Verenigd Koninkrijk kent al een lange samenwerking. Dit initiatief is gestart in 2011. Vanuit één organisatie worden het sociaal domein, het ziekenhuis en de huisartsenzorg aangestuurd. De organisatie levert welzijnsdiensten en acute en tweedelijns zorg aan alle inwoners van de regio. Hét grote geheim in deze samenwerking? Waar voorheen sprake was van gescheiden financiële stromen en wettelijke verantwoordelijkheden zowel op regionaal als landelijk niveau voor dezelfde patiënten, is het nu één gezamenlijke organisatie. Dit leidde tot betere coördinatie en meer samenwerking.

Een voorbeeld iets dichter bij huis is Geriant, een intensieve, multidisciplinaire samenwerking in Noord-Holland en West-Friesland. Ze voorzien in de zorg voor mensen met dementie, en betrekken daarbij degenen die informele zorg verlenen. Geriant behaalt positieve resultaten zodat mensen die ondanks hun dementie langer thuis kunnen blijven wonen. De samenwerking startte in 2004 en is sindsdien uitgebreid met een groter werkgebied én meer organisaties. De medewerkerstevredenheid kreeg in 2023 een 8,3. Zowel voor de cliënten als de medewerkers een succes dus.

De succesfactoren

Onderzoeken laten zien dat bij zulke samenwerkingen de kwaliteit van de zorg verbetert, in sommige voorbeelden de zorgvraag vermindert en de patiënt of cliënt een betere ervaring heeft. Bij alle samenwerkingen was er sprake van een combinatie van landelijke en regionale financiering en overlappende wettelijke verantwoordelijkheden. Die werden samengebracht, bijvoorbeeld door oprichting van een nieuwe organisatie (publiek bedrijf) of door de inzet van zorgcoördinatoren. Zo wordt de zorg vanuit één punt aangestuurd, in plaats van vanuit verschillende organisaties met elk een eigen financiering en verantwoordelijkheid.

Ook een verbeterde afstemming en samenwerking tussen welzijn en zorg wordt als cruciale succesfactor gezien in verschillende voorbeelden. Juist díé samenwerking zorgt ervoor dat een zorgvraag beter kan worden beantwoord dan voorheen mogelijk was. Dit vraagt in veel initiatieven wel veel tijd en aandacht. Een belangrijke stap daarin is multidisciplinair samenwerken, waarvoor goede communicatie tussen verschillende professionals en organisaties cruciaal is.

Aandachts- en knelpunten

Studies tonen ook aan wat aandachts- of knelpunten zijn. Zo vraagt het trainen van de zorgprofessional voor de nieuwe context aandacht, aangezien organisaties met verschillende culturen en expertises op elkaar moeten worden afgestemd. Dit is een proces van de lange adem. Uit onderzoeken blijkt ook dat domeinoverstijgend werken op de korte termijn niet per definitie een kostenbesparing oplevert en niet direct voordelen heeft op het vlak van personele inzet. Het organiseren van de samenwerking vraagt juist een investering in tijd en middelen.

Dat in de studies nog geen bewijs is gevonden voor kostenbesparing is daarom niet gek. De effecten zijn waarschijnlijk pas merkbaar op de langere termijn, maar helaas is er nog geen onderzoek voorhanden waar een dergelijke samenwerking over meerdere jaren is gemonitord. Verder is het moeilijk om bepaalde voordelen voor personele inzet te meten, bijvoorbeeld welke behandelingen door de domeinoverstijgende samenwerking zijn voorkomen.

Andere manier van werken

Hoe zorg je er dan voor dat domeinoverstijgend werken een succes is? Er is geen blauwdruk voor. Hoe de samenwerking wordt georganiseerd is sterk afhankelijk van de doelen die bij aanvang worden gesteld. Als een patiënt of cliënt meerdere klachten heeft en daardoor te maken krijgt met verschillende wet- en regelgeving en financiering, is er geen andere optie dan domeinoverstijgend werken. Dit laten slagen vraagt veel van de zorg- en welzijnsprofessionals en -organisaties. Je gaat samen, maar niet sneller. Maar we kunnen niet anders. De voordelen maken het toch de moeite waard om te investeren in zo’n samenwerking – om zo de zorg houdbaar te maken.

Bronnen